Oleh: Lee Chean Chung dan Tan Kok Toon
ULASAN: Ringgit Malaysia (MYR) sekali lagi menarik perhatian apabila mata wang tempatan terus lemah terutamanya berbanding dolar Amerika Syarikat (ASD) dan dolar Singapura (SGD) ke paras terendah, masing-masing pada RM4.7980 dan RM3.5708. Ada yang mengaitkan fenomena tersebut dengan faktor luaran seperti perbezaan kadar faedah antara AS$ dan MYR bersama dengan dagangan luaran yang lebih lemah.
Yang lain mengaitkan kelemahan ringgit disebabkan oleh ketidakstabilan politik dalam negeri serta paras hutang yang tinggi yang mencapai paras yang belum pernah berlaku sebelum ini iaitu sekitar RM1.50 trilion atau kira-kira 66% daripada angka Keluaran Dalam Negeri Kasar Malaysia.
Perdagangan tukaran ringgit
Perdagangan pasaran pertukaran asing seperti mana-mana pasaran lain, terikat kepada permintaan dan penawaran yang menentukan nilainya. Ringgit yang lemah bermakna lebih banyak permintaan terhadap ASD berbanding ringgit. Bagaimanapun, sebagai negara yang berlaku lebihan perdagangan sejak Krisis Kewangan Asia 1997/98, secara teknikalnya, nilai ringgit sepatutnya meningkat dan bukannya menjunam.
Era pertama penamatan MYR yang ketara berbanding ASD adalah daripada paras di bawah RM2.50 per dolar AS (pra krisis kewangan Asia) kepada rejim kadar tetap RM3.80 pada tahun 1998 (yang tertinggi ialah RM4.8850).
Kemudian terdapat tempoh tangguh sebelum ringgit menyusut daripada paras RM3.00 kepada RM4.50 dalam tempoh 2012 hingga 2018 atas sebab yang diketahui ramai. Trend ringgit lemah kemudiannya berterusan sehingga kini di mana ia sekali lagi menarik perhatian orang ramai.
Data terkini menunjukkan bahawa pengumpulan rizab pertukaran asing negara kita (AS$112 bilion) menjejaki Korea Selatan (AS$484 bilion), Thailand (AS$221 bilion), Indonesia (AS$146 bilion) dan Singapura (AS$336 bilion). Sebelum krisis kewangan Asia, kumpulan rizab pertukaran asing negara mempunyai saiz yang sama.
Mengapa Ringgit Melemah?
Jangan kita pertikaikan jika ringgit yang dinilai rendah memihak atau menentang negara kita. Pada asas bersih, ringgit yang lebih lemah pastinya akan merancakkan lagi inflasi import (kenaikan harga), terutamanya makanan ruji. Malaysia mengimport 60% daripada keperluan makanannya, dianggarkan RM76 bilion setahun, isu struktur yang tidak boleh dipandang ringan dan faktor utama yang memberi kesan kepada nilai ringgit dalam jangka panjang.
Dagangan ringgit dipandu dan dikawal oleh notis dasar pertukaran asing (FX) dikeluarkan oleh Bank Negara Malaysia (BNM) manakala urusan luar pesisir hanya boleh dijalankan melalui Pejabat Luar Negara yang Dilantik (AOO). Ini telah menghapuskan aktiviti spekulatif terhadap ringgit kerana transaksi FX perlu disokong oleh bukti dokumentari asas. Dengan permintaan dan penawaran yang memihak kepada ringgit dan dasar pertukaran asing yang hampir ketat terhadap unsur spekulatif, mengapakah ringgit melemah begitu banyak?
Jawapan kepada soalan berikut mungkin boleh membantu ringgit untuk berdagang kembali kepada nilai saksamanya pada masa akan datang.
1. Jurang kadar faedah antara ringgit dan ASD (3.0 % vs 5.25 %) dan mata wang asing lain. Logik kewangan yang mudah akan menggalakkan pengeksport mengekalkan hasil eksport mata wang asing mereka untuk memperoleh pulangan yang lebih tinggi dan bukannya menukarnya kepada ringgit. Ini akan sangat mengganggu bekalan mata wang asing dalam pasaran kita, justeru kejatuhan nilai ringgit.
Begitu juga, pelabur tempatan akan menukar dana mata wang tempatan mereka dan melabur di luar negara dengan objektif untuk memperoleh pulangan yang lebih tinggi, memberi tekanan kepada ringgit atas sebab yang sama. Mungkin di bawah latar belakang yang tidak menguntungkan itu, pengawal selia yang berkaitan harus mengenakan langkah stopgap yang lebih ketat untuk mengurangkan tekanan terhadap ringgit, contohnya kembalikan peraturan penukaran 75/25 dan penelitian pelaburan dan kiriman wang luar negara yang lebih ketat.
2. Pembinaan rizab pertukaran asing kita adalah perlahan walaupun terdapat lebihan dagangan selama berbulan-bulan seperti yang dinyatakan sebelum ini. Petunjuk kemungkinan berlakunya kegelinciran melalui lebihan invois (dalam kes import) dan di bawah invois (untuk kes eksport). Walaupun sukar untuk diukur, panduan penetapan harga yang lebih ketat untuk perdagangan antarabangsa berkemungkinan membendung amalan sedemikian, jika ada.
3. Dasar mesra pelaburan langsung asing (FDI) Malaysia telah membawa kepada penciptaan pekerjaan yang lebih baik. Walau bagaimanapun, kos menjalankan perniagaan yang lebih murah dan penghantaran pulang dividen/keuntungan perlu diimbangi atau ini akan menyamai aliran keluar asing pada jangka masa panjang.
Dasar FDI yang mesra harus digandingkan dengan dasar pelaburan semula atau pelan yang lebih mampan yang akan memberi manfaat kepada kesejahteraan ekonomi kita sebagai balasan kepada faedah yang diberikan.
4. Kegelinciran subsidi dalam petrol, diesel dan bahan makanan penting memerlukan penyelesaian kekal. Malaysia mengimport makanan dan produk petroleum untuk kegunaan runcit dan ia membawa kepada aliran keluar pertukaran asing. Terdapat aktiviti menyalahi undang-undang yang menimbang tara perbezaan subsidi di sempadan yang mengakibatkan rizab terus mengalir.
5. Walaupun pelaburan asing oleh dana kerajaan tempatan, GLC dan korporat atau individu tempatan dibenarkan untuk membenarkan mereka mengakses kelas aset yang lebih luas untuk pulangan yang lebih tinggi, perlu ada pemantauan yang sepadan terhadap penghantaran pulang keuntungan atau dividen mereka untuk mencapai baki sebanyak aliran keluar dan masuk.
Langkah tangani kelemahan ringgit
Walaupun seseorang membuat penilaian prestasi ringgit secara jangka pendek (mengenai apa yang berlaku sekarang), kesan trend yang lebih panjang daripada beberapa perkara dasar harus ditangani untuk menangani trend jangka panjang yang tidak memihak kepada prestasi ringgit. Dalam jangka panjang, kekuatan mata wang negara sepadan dengan produktiviti ekonominya. Kerajaan perlu mengambil tindakan tegas untuk memperbaharui struktur ekonomi, pembangunan perindustrian dan teknologi, serta pendidikan kita.
Hari ini, nota dasar pertukaran asing negara kita adalah ketat, menjadikannya hampir mustahil untuk spekulator mengambil kesempatan jika protokol tadbir urus dan penguatkuasaan diselaraskan di kalangan agensi berkaitan secara holistik. Oleh itu, apa yang tinggal ialah nilai saksama ringgit berdasarkan persepsi pelabur dan faktor permintaan dan penawaran asas.
Selain daripada seruan segera untuk Pembaharuan dan Pembukaan, mungkin sudah tiba masanya untuk Malaysia mempertimbangkan untuk mewujudkan indeks mata wang kita yang mencerminkan wajaran volum negara perdagangan kita dan bukannya hanya membandingkannya dengan ASD atau SGD.
________________________________________________________________________________
Penulis, Lee Chean Chung merupakan Ahli Parlimen Petaling Jaya dan Pengerusi Pusat Kajian Strategik Serantau (CROSS). Tan Kok Toon pula mempunyai lebih daripada tiga dekad pengalaman perbankan, terutamanya dalam operasi perbendaharaan